(: اطلاعات عمومی :)

مسعود کیمیاگر، متخصص تغذیه در گفتگو با خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران، گفت:‌در تغذیه سالمندان باید توجه داشت که به نحوی نباشد که با رژیم غذایی افراد حاضر در خانواده او متفاوت باشد. اما حدالامکان غذاهایشان کم چرب باشد و بهتر است همانند افراد عادی اعضای خانواده او برنامه ریزی شود.

وی افزود:‌ قابل ذکر است سالمندان نیاز به غذای کم چرب یا چربی جامد کمتر دارند گرچه در افراد عادی هم اینگونه است باید چربی جامد حذف یا کمتر شود، لبنیات آنها کمتر چرب باشد. یعنی معادل ۲ لیوان در روز شیر یا ماست میل کنند، نان‌های سبوس‌دار برایشان مفید می‌باشد.

کیمیاگر، در خاتمه گفت: سالمندان از نان‌هایی استفاده کنند که به خوبی قابل هضم و جویدن باشد، استفاده از گوشت قرمز را کمتر در برنامه غذایشان قرار دهند. و بیشتر از گوشت سفید چون مرغ، ماهی، میگو و… میل کنند. و از طرفی چون جذب ویتامین از دستگاه گوارش در سالمندان کمتر می‌شود نیاز است که با نظر پزشک مربوطه کپسول‌ مولتی ویتامین می‌یزار تجویز می‌شود.

یک متخصص تغذیه گفت: از دست رفتن دندان‌ها، نامناسب بودن آن‌ها یا زخم لثه در دوران سالمندی بسیار متداول است، به همین علت سالخوردگان بیشتر باید غذاهای نرم و خرد شده مصرف کنند.

فرناز جزءدائمی در گفت‌وگو با خبرنگار «سلامت» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) – منطقه زنجان، اظهار کرد: به دلیل اینکه اشخاص مسن قادر به جویدن گوشت، سبزی‌های خام، مغزها، دانه‌ها و بعضی میوه‌ها نیستند، مبتلا به کمبود چندگانه مواد مغذی می‌شوند. از این رو برای این بیماران از یک رژیم غذایی نرم و مایع در حجم کم و وعده‌های متعدد استفاده می‌شود.

وی در خصوص التهاب مری در این دوران، افزود: التهاب مری معمولا بر اثر برگشت اسید معده یا محتویات روده به مخاط قسمت‌های پایین مری به وجود می‌آید و برای پیشگیری از این مشکل بهتر است از مصرف غذاهای چرب و با حجم زیاد در یک وعده غذایی پرهیز کنید و از مصرف غذاهای اسیدی و با ادویه فراوان اجتناب کنند.

وی افزود: همچنین از مصرف شکلات، الکل، نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند قهوه و نعناع و روغن‌های گیاهی گرفته شده از نعناع، غذاهای خیلی شیرین مانند شربت‌های غلیظ، آب مرکبات، گوجه‌فرنگی، ادویه‌ها مثل فلفل و خردل اجتناب کنند و از خم و راست شدن هنگام صرف غذا، دمر خوابیدن، پوشیدن لباس‌های تنگ بویژه بعد از صرف غذا خودداری کنند.

این متخصص تصریح کرد: در زمان تهوع اصراری به خوردن غذا نداشته باشید، زیرا ممکن است سبب ایجاد حالت بی‌میلی همیشگی نسبت به آن غذای خاص شود. همچنین لازم است قبل از گرسنه شدن غذا میل کنید، زیرا گرسنگی احساس تهوع را تشدید می‌کند.

وی به سالمندان توصیه کرد: حجم غذای خود را در هر وعده کاهش داده و تعداد دفعات آن را افزایش دهید. غذا را کاملا بجوید و در طول مدت صرف غذا آرامش داشته باشید. از غذاهای سهل‌الهضم و آنچه با معده سازگار است مانند نان تست، بیسکوئیت، چوب شور، کلوچه، کیک، ماست، بستنی میوه‌ای، مایعات، شربت رقیق، سیب‌زمینی آب‌پز، برنج، ماکارونی یا رشته‌فرنگی، مرغ پوست گرفته آب‌پز یا کبابی، میوه‌ها، سبزی‌ها و انواع نوشیدنی‌ها استفاده کنید.

جزءدائمی در ادامه بازهم به سالمندان یادآور شد: از مصرف غذاهای چرب، خوراکی‌های بسیار شیرین مانند آب نبات و شکلات و شربت غلیظ، غذاهای پر ادویه و غذاهایی که رایحه تندی دارند و از غذا خوردن در اتاق‌های فاقد تهویه، بسیار گرم یا مملو از بوی غذاهای آزاردهنده پرهیز کنید. در ضمن به همراه غذا آب کمتری بنوشید؛ چرا که نوشیدن مایعات سبب احساس پری شکم و نفخ می‌شود. به همین جهت آب را به آرامی و کم بنوشید. غذاها و نوشیدنی‌ها را در درجه حرارت اتاق یا سردتر میل کنید، زیرا غذاهای گرم ممکن است تهوع را تشدید کنند. بعد از صرف هر وعده غذا استراحت کنید زیرا فعالیت سبب آهسته شدن هضم غذا می‌شود. بهترین وضعیت برای استراحت، حالت نشسته حدود یک ساعت بعد از صرف غذا است. اگر تهوع صبحگاهی دارید قبل از برخاستن از جا، نان خشک یا بیسکوئیت میل کنید.

این متخصص تغذیه با اشاره به دیگر مشکلات در دوران سالمندی عنوان کرد: زخم معده از دیگر مشکلات در این دوران است. عوامل رژیمی نقش مهمی در تکرر و شدت بروز زخم دارند. شناسایی و پرهیز از مصرف غذاهای محرک اغلب موجب بهبود زخم و جلوگیری از عود آن می‌شود. برنامه غذایی خود را با وعده‌های کم حجم و دفعات بیشتر تنظیم کنید. از مصرف قهوه که سبب تشدید سوزش زخم معده می‌شود پرهیز کنید و از مصرف زیاد غذاهای محرک در مواردی که حساسیت‌های غذایی وجود دارد (مانند حساسیت به شیر گاو) دوری کنید. از ویتامین‌های آ و ایی که موجب تقویت مخاط معده شده و از بروز زخم جلوگیری و به بهبود زخم نیز کمک می‌کند، استفاده کنید. همچنین از مصرف ادویه محرک نظیر فلفل سیاه اجتناب کنید و مصرف غذاهای سرخ شده را محدود و از مصرف نوشابه‌های گازدار اجتناب کنید.

یک دکترای طب سالمندی با اشاره به اینکه پیشگیری و درمان بیماری‌های شایع سالمندان از مهم‌ترین خدمات کلینیک‌های طب سالمندی است، اظهار کرد: مراجعه به متخصص طب سالمندی موجب جلوگیری از مشکلاتی می‌شود که نتیجه مصرف داروهای همزمان است.

دکتر آزاده سادات زنده‌باد در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس سلامت خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) – منطقه علوم پزشکی تهران، با اشاره به اینکه افزایش سن موجب تغییر اخلاق، روحیه، الگوی مصرف غذایی، خواب و ابتلا به بیماری‌های مختلف می‌شود، گفت: با توجه به مشکل‌های متعددی که در دوران سالمندی برای افراد ایجاد می‌شود، وجود رشته طب سالمندی در تمام کشورها ضروری است.

وی با تاکید بر اینکه یک متخصص طب سالمندی مسئول ارزیابی و کنترل تمام بیماری‌های شایع در سالمندان است، یادآور شد: یک متخصص سالمندی باید با روانپزشک، متخصص مغز و اعصاب، متخصص تغذیه، مددکار اجتماعی، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ارتباط داشته باشد تا بتواند به بهترین نحو ممکن به فرد سالمند برای بهبودی بیماری‌هایش کمک کند.

این دکترای طب سالمندی خاطرنشان کرد: افزایش فشار خون، دیابت، کم کاری تیروئید، اضطراب، اختلال خواب، افسردگی، آلزایمر، پوکی استخوان و مشکلات تغذیه‌ای از شایع‌ترین شکایت‌های افرادی است که به کلینیک‌های تخصصی سالمندان مراجعه می‌کنند.

زنده‌باد با اشاره به اینکه سالمندان برای رفع مشکلات خود ناچارند به چندین متخصص مراجعه کنند، تصریح کرد: در صورت مراجعه فرد سالمند به چند متخصص باید چندین داروی مختلف را همزمان مصرف کند که موضوع پلی فارمسی (چند دارویی) از اهمیت به ویژه‌ای برخوردار است، بنابراین مراجعه به متخصص طب سالمندی موجب جلوگیری از مشکلاتی می‌شود که نتیجه مصرف داروهای همزمان است.

وی با تاکید بر اینکه افراد سالمند باید در تمام دوره‌های زندگی خود با متخصص طب سالمندی مشورت کنند، بیان کرد: تمام خدماتی که در کلینیک‌های تخصصی سالمندان انجام می‌شود جهت تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری‌های شایع سالمندان است.

این دکترای طب سالمندی با تاکید بر اینکه بیمار سالمند باید هنگام مراجعه به پزشک، بررسی جامع شود، تصریح کرد: پزشکان باید دیدی متفاوت به بیمار سالمند داشته باشند. به طور مثال اگر سالمند به یک متخصص قلب مراجعه کند، نباید تنها فشار خون وی مورد توجه قرار گیرد بلکه او باید در این زمان توسط متخصص طب سالمندی ارزیابی کامل شود.

زنده‌باد در پایان با اشاره به اینکه این روش به علت شناسایی مشکلات آینده سالمندان و پیشگیری از بیماری‌ها در تمام دنیا، مفید شناخته شده است، اظهار کرد: شناسایی بیماری‌ها قبل از ابتلا به آن موجب کاهش هزینه‌هایی که به فرد سالمند و خانواده وی تحمیل شده است، می‌شود. به طور مثال اگر به یک اختلال حافظه ساده در معاینه‌های عمومی سالمند توجه نشود، این بیماری در آینده پیشرفت می‌کند و به آلزایمر تبدیل می‌شود. بنابراین مراجعه به پزشک متخصص طب سالمندی می‌تواند موجب جلوگیری از ابتلا به بیماری‌ها و کاهش فشارهای مختلف بر خانواده شود.

سی سال پیش جمعیت سالمندی ایران ۳درصد بود هم اکنون ۷درصد.در بسیاری از کشورهای توسعه یافته ارائه یا تمدید گواهینامه سالمندان آزمایشات جانبی مختلفی را در بر دارد.

به گزارش قدس آنلاین،افراد سالمند به دلیل ضعف عضلانی و نداشتن تعادل جسمانی و سرگیجه که معمولا ناشی از تغییرات فشارخون است، اغلب قادر به حفظ تعادل در راه رفتن نیستند و در معرض خطر سقوط و زمین خوردن هستند. اینگونه حوادث ممکن است در حمام، راه پله، سطوح لیز و لغزنده (به‌خصوص سطوح سنگی و پوشیده‌شده با پارکت و سرامیک) و حتی در زمان خروج از تختخواب اتفاق بیفتد. عواملی که سالمندان را در فصل زمستان بیشتر دچار حادثه می‌کند، علاوه بر وضعیت جسمی، یخ‌زدگی و نداشتن دید کافی در معابر شهری و روستایی است.

از خطرهای دیگری که سالمندان را تهدید می‌کند، حوادث ناشی از برخورد با وسایل نقلیه است. با وجود روند نزولی آمار مرگ‌ومیر ناشی از حوادث ترافیکی در کشورمان، متاسفانه این آمار برای سالمندان در کشور روند صعودی دارد. نرخ مرگ‌ومیر ناشی از حوادث رانندگی در سالمندان بالاست و به‌طور متوسط از هر ۵ نفر سالمند، یک نفر در سال به نحوی دچار حوادث ترافیکی که نیمی از آنها در شهرها رخ می‌دهد، می‌شود.

فقط در شهر تهران، طبق آمارهای منتشر شده از حوزه معاونت حمل و نقل شهری، به‌طور متوسط حدود یک‌سوم مرگ‌ومیرهای ناشی از حوادث ترافیکی، مربوط به سالمندان است. در این میان از هر ۱۰ نفر سالمندی که در این حوادث کشته می‌شوند، ۶ نفر عابر پیاده، ۲ نفر سرنشین خودرو و ۲ نفر راننده هستند.

علت مرگ سالمندان در اثر حوادث ترافیکی ۵۰ درصد به دلیل ضربه به سر و ۲۵درصد به دلیل شکستگی‌های متعدد گزارش شده است و دوسوم سالمندانی که بر اثر حوادث ترافیکی کشته می‌شوند، ۶۰ تا ۷۴ ساله و یک‌سوم ۷۵ سال و بالاتر سن دارند. از نظر نسبت جنسی مردان سالمند ۴ برابر زنان سالمند دچار مرگ ناشی از حوادث ترافیکی می‌شوند. با توجه به این موضوع، ارتقای ایمنی عابران پیاده سالمند، ضروری است.دکتر حمید سوری رئیس مرکز تحقیقات ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مهمترین خطرات پیش روی سالمندان و راهکارهای مقابله با آن را مطرح نموده است.

-عموما چه سنی سن سالمندی عنوان شده است و چند درصد جمعیت ایران را افراد سالمند تشکیل می دهند؟

پدیده سالمندی پدیده متداولی است که هر انسان در طول دوران زندگی و رسیدن به سن میانسالی آن را تجربه می کند.مسلما بهبود خدمات بهداشتی-درمانی،وضعیت و کیفیت زندگی در رسیدن افراد به سن میانسالی تاثیر گذار است .آنگونه که مشاهده می شوددر دهه های اخیر شاهد افزایش سالمندی در جوامع مختلف بوده ایم و بنا بر آمارها جمعیت بسیاری از کشورها به سمت سالمندی حرکت می کند .در سی سال گذشته ۳ درصد جمعیت ایران را سالمندان تشکیل می دادند در حالی که هم اکنون بیش از ۷ درصد جمعیت ایران سالمند است .نه تنها ایران رو به سالمندی و پیری جمعیت حرکت می کند بلکه بسیار از کشورها آمارهایی به مراتب بیشتر از ایران دارند مثلا ۱۵درصد جمعیت ژاپن را میانسالان تشکیل می دهند .سن سالمندی بر اساس تعاریف سازمان بهداشت جهانی بالای ۶۰سال است اما برخی سازمانها آن را ۶۵ سال تعریف می نمایند .یکی از شاخصه های مهم درتعیین سن سالمندی سن امید به زندگی و شیوه زندگی افراد در جوامع مختلف است .مسلما عادت های غذایی و مواجهه با عوامل محیطی می تواند در تغییر سن سالمندی موثر باشد.آنچه علاوه بر مسائل اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی در پدیده سالمندی قابل بررسی است توجه به ساختار سنی این گروه از مردم جامعه و محدودیت هایی است که در جامعه با آن مواجه می شوند .صدماتی که عمدتا سالمندان با آن درگیر و از آن رنج می برند را می توان در ۲دسته مورد بررسی قرار داد .یکی از متداول ترین آنها خطر سقوط می باشد .سقوط صرفا به معنای پرتاب شدن از سطح بلند نیست بلکه می تواند در زمین مسطح هم به دلیل تحلیل قوای جسمانی و عدم برخورداری کامل از تواناییهای جسمی و روحی مناسب اتفاق بیفتد زیرا با ورود به سن سالمندی عضلات قدرت خاص خود را از دست می دهند و آنچه مهم است توجه به این مساله است که اکثر سالمندان به دلیل تنهایی و نداشتن فعالیت و برنامه خاصی مدت زیادی از ساعات روز خود را درخارج از منزل به سر می برند بنابراین توجه به برخی از امور در مورد میانسالان از اهمیت قابل توجهی برخوردار است

-با توجه به اینکه بسیاری از سالمندان در اثر تصادفات رانندگی در معابر و پیاده روها یا در حال رانندگی جان خود را از دست می دهند مهمترین برنامه هایی که در این موارد می تواند تاثیر گذار باشد تدوین چه قوانینی است؟

-یکی از مسائل مهمی که در ساختار شهری و قانونگذاری می بایست مورد توجه قرار بگیرد توجه به معابر تردد میانسالان در شهرهای بزرگ است .همچنین برخی از افراد میانسال به دلیل مشکلات مالی به رانندگی پرداخته تا از این راه درآمد داشته باشند .آمارها می گوید درصد قابل توجهی از مرگ سالمندان ناشی از سوانح رانندگی است .سالمندان از قوای جسمی و حرکتی قابل توجهی برخوردار نیستند و طبیعتا همانند جوانان نمی توانند با هوشیاری کامل با مخاطرات و آسیب های اجتماعی مواجه شوند لذا یکی از مهمترین ملاحظات درخصوص این گروه سنی توجه به مساله رانندگی سالمندان است .متاسفانه در دادن گواهینامه یا تمدید آن فقط به بینایی راننده توجه می شود در حالی که برای رانندگی می بایست به قوای جسمی و به خصوص هوشیاری فرد توجه شود.به همین دلیل بسیاری از کشورهای توسعه یافته برای رانندگی میانسالان سناریوهای متفاوتی را طراحی نموده اند که عبارت است از اینکه افراد سالمند از رانندگی بر ماشین های سنگین و اتوبوس ،مینی بوس، کامیون و تاکسی محدود شده اند .همچنین علاوه بر معاینه چشم معاینات جانبی بسیاری از سالمند به عمل آورده می شود تا در کنار سنجش بینایی از سلامت کامل فیزیکی و روانی فرد آگاهی های لازم کسب شود.متاسفانه برنامه های مطرح شده هنوز در ایران محقق نشده و برای رانندگی سالمندان محدودیت خاصی تعریف نشده و برنامه مدون و خاصی بر ای سلامتی این قشر حساس و بعضا سلامتی دیگر افراد جامعه در نظر گرفته نشده است .مسلما با توجه به شرایط خاص سن رانندگی سالمندان نمی توانند در پیچیدگی های ترافیکی ساعات طولانی را پشت سر بگذارند و مسلما تمامی موارد یاد شده می تواند بر سلامت راننده سالمند تاثیر سوء بگذارد .

-تردد سالمندان در معابر و خیابانها چه نکاتی مید بایست مورد توجه قرار بگیرد؟

– البته با پیشگیری های مختلف می توان سلامت جسمی و روحی سالمندان را بیش از پیش تضمین نمود .مسلما کنترل دارویی سالمندان و توجه به خوراک و ساعات خواب و بیداری و همچنین تشویق و ترغیب انها به ورزشهای تعادلی می تواند در کنترل بیماری ها و بهبود و سلامتی سالمند موثر باشد.مسلما با توجه به پیشینه زندگی فردی می توان گفت او در چه سنی سالمند و قوایش تحلیل یافته است ممکن است فردی در سن ۷۵سالی از وضعیت جسمانی کاملی برخوردار باشد و فردی در ۶۵ سالگی توانایی جسمی قابل توجهی نداشته باشد آنچه در این بین مهم است توجه به علائم خطر آفرینی است که می تواند موجب بروز خطرات خصوصا در رانندگی میانسالان شود .همچنین توجه به تردد عابرین یکی از خطیرترین وظایف و مسئولیتهایی است که می بایست مسئولین بیش از پیش به آن اهتمام داشته باشند .فرآیند عبور و مرور از خیابان فرآیند پیچیده ای است و نیاز به تحلیل شرایط موجود دارد اگر سالمندی در زمان کوتاه عبور از خیابان از قدرت تحلیل وضعیت موجود به خوبی برنیاید مسلما خطرات مختلفی وی را تهدید می کند.ضعفظ قوای جسمی و عدم کشش جسمی همچنین عدم برخورداری کامل از هوشیاری جزء مسائلی است که سالمندان را در تردد از معابر و خیابانها با مشکلات مواجه می کند یقینا یک فرد سالمند ممکن است در زمان کوتاه عبور از خیابان در محاسباتش دچار مشکل شود و نتواند زمان رسیدن خودروی مقابل و میزان سرعتش را به درستی ارزیابی کند و دچار خطا شود ممکن است مصدوم شود.بنابراین بهینه کردن محیط شهری برای تردد سالمندان از مواردی است که توجه بیشتری را می طلبد .نه تنها در خیابانها بلکه در مساجد،ساختمان های مسکونی و حتی گورستانها فضای مناسبی برای تردد سالمندان طراحی نشده است همچنین درکلاسهای آموزش رانندگی به رانندگان نوع برخورد و مواجهه با سالمندان در خیابانها آموزش داده نمی شود .اگر در طراحی شهری به سالمندان توجه شود مسلما به اختلاف سطوح توجه خواهد شد زیرا سالمندان ممکن است متوجه اختلاف سطوح نشوند و چون اکثر سالمندان دچار پوکی استخوان شده اند با کوچکترین سقوط و ضربه ای دچار شکستگی می شوند و چون امکان ترمیمبه سختی صورت می گیرد، نه تنها خود سالمند درگیر این مساله می شود بلکه خانواده وی و متعاقب آن جامعه نیز متحمل خسارت ها یی خواهد شد.بنابراین برای سالمندان به عنوان عابرین پیاده باید در شهرسازی،ساخت مساجد،معابر،مجتمع های مسکونی و حتی پل های عابر پیاده به گونه ای طراحی و ساخته شود که سلامت سالمند به خطر نیفتد

-آیا ورزشهای تعادلی می تواند در حفظ تعادل سالمند موثر باشد؟

-یکی از مهمترین مسائلی که سالمند و خانواد هایشان می بایست به آن اهتمام داشته باشند ورزشهای تعادلی است یکی از ورزشهای که در کشور چین مورد توجه سالمندان قرار دارد ورزش تای چی است که تعادل آفرین است مسلما ورزشهای تعادلی می تواند در حفظ تعادل افراد سالمندان مفید باشد اگر برای سالمندان امکان ورزش در خارج از منزل فراهم نباشد می توانند روزانه با ۱۵دقیقه حرکت بر خطوط حاشیه ای فرش تعادل خود را حفظ و در این باره تمرین کنند.همچنین در صورت مصرف قرصهایی که هوشیاری را دچار اختلال می کنند می بایست کمتر از منزل خارج شوند.بنابراین همه مسئولین از شهرداری ها که می توانند با طراحی مناسب شهری فضای ایمن تری را برای سالمندان ایجاد کنند تا وزارت مسکن و شهر سازی،سازمان بهزیستی،وزارت بهداشت ،رسانه ها و پلیس راهنمایی و رانندگی می بایست در کنار هم با اتخاذ تدابیر موثری در سلامت جسم و روان سالمندان با ارائه برنامه های مدون و حساب شده در سلامت سالمندان نقش مثری داشته باشند نه تنها سلامت جسمی بلکه سلامت روحی و روانی سالمندان از مهمترین مسائلی است که می بایست به آن نیز توجه شود اگر در انندگی فرد جوانی از خانواده کشته شود مسلما فرد سالمند به مراتب از افراد جوان تر افسرده و به بیماریهای روانی مبتلا خواهد شد.